ICT&E  /  Opleiding Expert Formatief leren en werken PO 21-22

Opleiding Expert Formatief leren en werken PO 21-22

Als uitbreiding op de succesvolle VO-opleiding in 2020-2021, nodigen Manon van Herwijnen en Bob Hofman je uit voor de eenjarige opleiding ‘Expert formatief leren en werken in het PO’.

ACTUEEL – Nationaal Onderwijs Programma

Het Nationaal Programma Onderwijs helpt leervertragingen in te halen en het onderwijs te verbeteren. Als hoog effectieve interventies worden feedback en zelfregulatie, beide kern van formatief leren en werken, genoemd.
Nu investeren in het opleiden van een Expert Formatief in uw school buigt het ‘in kaart brengen van achterstanden’ om naar ‘het ontwerpen van krachtig leren en het zichtbaar maken van groei’.

Wat leer je?

De tiendaagse opleiding ‘Expert formatief leren en werken’ is bedoeld voor kartrekkers, leerkrachten en schoolleiders, bouwcoördinatoren en/of teacher leaders die zich bezig houden met het realiseren van een formatieve cultuur in hun school en werken vanuit een helder geformuleerde opdracht om een professionele leergemeenschap (PLG) als een jaarlaag, team of werkgroep te ondersteunen. Uiteraard volgen we bij de bijeenkomsten de Covid-richtlijnen van het RIVM op en is in overleg met de deelnemers een ‘blended’ aanpak mogelijk.

Wat is een formatieve cultuur?

Op een school met een formatieve cultuur werkt iedereen formatief. Dat betekent dat er tijd en ruimte wordt gemaakt om formatief te leren en werken. Leerlingen, ouders, het team en de schoolleiding bepalen voor zichzelf leerdoelen en succescriteria waarin terugkomt hoe zij deze leerdoelen willen bereiken en waar ze naartoe willen. Het betekent dat er op school een lerende cultuur is, met een duidelijke growth mindset voor leerlingen: wat gaat al goed en wat kan ik nog beter doen?

Samenwerking met Rivers International – Arnhem

In september 2020 zijn we met een groep schoolleiders in opleiding op bezoek geweest bij Rivers International. Ze waren zeer onder de indruk van ‘the Rivers’ way’.

“Natuurlijk weet ik hoe belangrijk het is als alle neuzen op onze school, hoe verschillend ook, dezelfde kant op staan. Hier zie ik wat het krachtige effect is van het spreken van dezelfde taal. Het is een taal die gebruikt wordt om leerlingen aan te sporen telkens weer te reflecteren op hun eigen handelen en te nemen stappen. Op Rivers is intrinsieke motivatie, echt eigenaarschap, geen loze kreet uit een theoretisch boek. Een formatieve cultuur; het kan echt, als je er samen als team in gelooft. Als je je leerlingen vertrouwen geeft en grote verwachtingen hebt, ontstaat er trots en zie je eigen verantwoordelijkheid groeien”. 

Na dit bezoek wisten wij het zeker: Om een schoolvoorbeeld van een formatieve cultuur in de praktijk te zien, hoef je niet naar Australië. Wat zou het mooi zijn als de school en het team van Rivers International een centrale rol in onze opleiding ‘Formatief Expert PO’ zou hebben.

Rivers is 5 jaar geleden een nieuwe weg ingeslagen. Drie collega’s van het Rivers team gingen in februari 2019 met Bob Hofman op studiereis naar Australië. Ze raakten daar nog meer geïnspireerd om op hun eigen manier de theorieën over een ‘formatieve cultuur’ en ‘visible learning’ in de praktijk te brengen.

Als rode draad door de opleiding deelt het team van Rivers waar ze samen voor staan en waar ze in geloven. Hoe groot het belang is van een gemeenschappelijke taal en hoe ze tijd vrij maken om samen de schouders eronder te zetten en om hun wensen, dromen en plannen zo goed mogelijk voor elkaar te krijgen. Zij zetten hun deuren voor ons open om ons te laten ervaren dat het echt kan: erin geloven en er samen voor gaan, all the way, the Rivers’ way!

De Rivers Way is niet te kopiëren en zeker niet de enige weg naar een formatieve cultuur op een basisschool. Daarom bestuderen we niet alleen de praktijk op Rivers international, maar besteden we ook tijd aan het samen onderzoeken van het werk van experts als Hattie, Clark, Williams etc. en verdiepen ons in andere good practices.

Tijdens de opleidingsdagen op Rivers International wordt grotendeels Engels gesproken. Uiteraard maken we samen, waar nodig, de vertaalslag naar het Nederlands.

Samenwerking met Global Experts

We zijn er trots op om te kunnen melden dat onze opleiding opnieuw wordt ondersteund door vijf Global Experts:

• Professor Steve Joordens – Waarom ‘leren van feedback’ onnatuurlijk is.
• Professor John Hattie – ‘Visible learning’
• Professor Andy Hargreaves – ‘Leading from the Middle’
• Emeritus Professor Michael Fullan – ‘Create meaningful Learning with the World’
• En dan ‘last but not least’, onze ‘eigen’ Michel van Ast, een Expert Formatief leren en werken in het MBO, VO en HBO

Opbrengst.

Wat levert de opleiding jou en je school op?

Het doel van deze opleiding is om uiteindelijk de theorie over ‘wat werkt’ op een formatieve school, ook daadwerkelijk om te kunnen zetten in een daadkrachtige praktijk op de eigen school. Tijdens de opleiding werk je aan het ontwikkelen en gebruiken van een ‘Handboek formatief leren & werken’ voor jouw school. Een handboek met uitgangspunten, didactische bouwstenen en instrumenten als basis voor een formatieve cultuur in je school. Alle gemaakte afspraken over leren, reflecteren en evalueren staan voor leerlingen en leerkrachten in het handboek helder en eenduidig verwoord. Het proces van ontwikkelen en gebruiken werk je samen met collega’s in je school verder uit. Vanuit de opleiding ondersteunen we je om dat proces in drie fasen te doorlopen:

1. Verzamelen – Samen in kaart brengen wat er binnen en buiten je school al is.
We delen een aantal prachtige voorbeelden uit Australië en Canada die je zeker zullen inspireren. Met die inspiratie ga je in jouw school in kaart brengen welke onderdelen van een formatieve cultuur al aanwezig zijn en en hoe je daarop voort kunt bouwen.

2. Onderzoeken – Samen met de andere deelnemers analyseren en ordenen we de opbrengsten uit de eerste fase. Met die bouwstenen leggen we daarmee de basis voor het handboek op jouw school. In het handboek komen alle ‘tandwielen’ van de formatieve praatplaat bij elkaar.

3. Toepassen – Met het handboek als leidraad zorg je er samen met collega’s (PLG) op jouw school voor dat de uitgangspunten, didactische bouwstenen en instrumenten voor formatief leren en werken overal en eenduidig zichtbaar zijn in jouw school. Natuurlijk is het handboek en het implementatieproces na een jaar nog niet volledig, maar je hebt wel een stevige basis gelegd waarop je school verder kan bouwen.
De uitgangspunten, didactische bouwstenen en instrumenten die na een jaar wel ontwikkeld zijn, kun je uiteraard al met collega’s in gebruik nemen om er samen voor te zorgen dat het groeiproces zichtbaar wordt in je school.

Why – How – What

Tijdens de opleiding bekijken we formatief  vanuit de drie kernvragen uit ‘The Golden Circle’ van Simon Sinek, het ‘Why, How and What’:

Waarom – Wat maakt dat jouw school er voor kiest op weg te gaan naar een formatieve cultuur? Waarom wil jij als  expert formatief aan de slag?

Hoe – Hoe kun jij in een organisatie een breed gewenste verandering ondersteunen? Wat zijn je medespelers in het veranderingsproces? Hoe gewenst is die verandering eigenlijk? Welke andere lopende processen in je school zijn van invloed op het proces dat jij ondersteunt?

Wat – Wat houdt formatief in? Je kunt vanuit zoveel perspectieven naar formatief kijken; formatief als basis voor het leren ontwerpen, formatief handelen en werken, formatief als basis van een organisatie, de waarden en normen. Wat kunnen we van andere landen leren? Met name in Canada en Australië zien we dat formatief leren en werken een positieve impact op het onderwijs heeft.

Kenmerken van de opleiding

Als deelnemer:

• leer je alle aspecten van een formatieve cultuur kennen
• leer je van en met elkaar en reflecteren op eigen en andermans handelen
• werk je vanuit een helder geformuleerde schoolopdracht
• ondersteun je actief je schoolteam
• leg je verbinding met ervaringsdeskundigen en experts binnen en buiten Nederland
• leer je hoe je zowel projectmatig als iteratief kunt komen tot een formatieve cultuur

Data, onderwerpen tijden

De tien bijeenkomsten, in de regio Arnhem – Nijmegen, duren van 09:30 – 16:30 uur.
We starten iedere bijeenkomst met een inloop vanaf 09:15 uur.

1. Woensdag  29 september 2021 (Rivers) – Samen op weg

• • Kennismaking op Rivers International in Arnhem.
    Klassenbezoeken om een indruk te krijgen van hun werkwijze. Inleiding door Gill Eaton, directeur over leiderschap en de visie van hun school, die overal merkbaar en zichtbaar is; Je voelt dat er gedeeld eigenaarschap is.
  • Kernvragen op deze startdag: ‘Wat hebben anderen nodig om samen onze gewenste doelen te halen? Waar werken we naar toe, hoe weten we dat we er zijn, waar staan we nu en hoe komen we daar?

2. Woensdag 3 november 2021  – Leren ontwerpen

• • De Praatplaat als basis voor de keuzes in jouw opleidingsplan.
  • Benoemen van de uitgangspunten, didactische bouwstenen en instrumenten die de inhoud van het handboek gaan vormen. En een start maken met het uitwerken daarvan in groepen.
  • Waarom, hoe en wat? De kracht en kenmerken van een formatieve cultuur in theorie en praktijk.

3. Woensdag 24 november 2021 – ‘Leren zichtbaar maken’ 

• • Als er een naam onlosmakelijk verbonden is aan ‘Visible Learning’ dan is het wel die van John Hattie. We gaan in zijn werk op zoek naar onderdelen van Formative Assessment en analyseren hoe Shirley Clarke en Dylan William er handen en voeten aan geven voor de praktijk in de klas.
    • Van lesdoelen van de leerkracht naar eigen leerdoelen van de leerling.
    • Succescriteria zijn onmisbaar om tijdens het reflecteren te weten waar je staat en welke stappen je nog moet nemen om je eigen leerdoel te halen.
    • Reflecteren kun je leren. Hoe ging het vandaag? Wat vond ik moeilijk en wat ging juist goed? Optimaal leren wordt bereikt als leerlingen kunnen reflecteren op hun eigen werk en dat van anderen.
    • Feedback geven, ontvangen en verwerken. Het is een vaardigheid die je ontwikkelt door te doen. Hoe help ik de ander en daardoor ook mezelf vooruit? Gerichte, opbouwende feedback en beoordeling is een krachtige motor om het leren te verbeteren.
    • Evaluatie als terugblik op het eigen leerproces: Wat heb ik van mijn aanpak geleerd en wat ga ik de volgende keer anders doen?

4. Woensdag 12 januari 2022 (Rivers) – Formatief leren en werken in de onderbouw

• • Kijkwijzer: Samen stemmen we af hoe we gaan observeren wat we zien en horen in de klassen. We richten ons op het formatief handelen van de leerkracht en het formatief leren van de leerling.
  • Observaties in de onderbouw.
  • Nabespreking met alle deelnemers. Welke vragen zijn er n.a.v. de observaties?
  • Toelichting van leerkrachten van Rivers over hun werkwijze in de onderbouw.
  • Evaluatie van de dag en vertaling van de opbrengst naar je handboek .

5. Woensdag 16 februari 2022  (Rivers) – Formatief leren en werken in de middenbouw

• • Kijkwijzer: Samen stemmen we af hoe we gaan observeren in de middenbouw.
  • Observaties in de middenbouw.
  • Nabespreking met alle deelnemers. Welke vragen zijn er n.a.v. de observaties?
  • Toelichting van leerkrachten van Rivers over hun werkwijze in de middenbouw.
  • Evaluatie van de dag en vertaling van de opbrengst naar je handboek.

6. Woensdag 16 maart 2022 (Rivers) – Formatief leren en werken in de bovenbouw

• • Kijkwijzer: Samen stemmen we af hoe we gaan observeren in de bovenbouw.
  • Observaties in de bovenbouw.
  • Nabespreking met alle deelnemers. Welke vragen zijn er n.a.v. de observaties?
  • Toelichting van leerkrachten van Rivers over hun werkwijze in de bovenbouw.
  • Evaluatie van de dag en vertaling van de opbrengst naar je handboek .

7. Woensdag 13 april 2022 (Rivers) – Een Professionele Leergemeenschap op je school

• • Leading from the middle: Hoe kom je als team in je school tot gezamenlijk gedragen keuzes en doelen? Hoe geef je sturing aan zelfsturing van een PLG en het gehele team?
  • Leiderschap: Bijdrage van principal Gill Eaton over de persoonlijkheid van de leider, risico’s durven nemen, naar ieders expertise kijken, kleine stappen nemen, eigenaarschap bevorderen en respecteren, het collectieve gevoel, blijven reflecteren en aanpassen, zorgen dat iedereen aan boord komt en blijft, constant in gesprek blijven en gewoon DOEN.

8. Woensdag 25 mei 2022 (Rivers) – Formative Assessment

• • Het team van Rivers legt uit hoe zij stappen zetten in hun ontwikkeling naar formatief leren en werken. Ze vertellen o.a. over hun skills based curriculum, omdat in deze tijd en wereldwijd geen reproductie van eenzijdige kennis nodig is, maar competenties om zelfsturend te leren en het beste in zichzelf naar boven halen.
    Niet alle leerlingen zijn zelf in staat regie te nemen over hun eigen leerproces. Het is van belang dat er in het leren ruimte en aandacht is voor het aanleren en toepassen van deze vaardigheden. Waar sta ik, waar ga ik heen en hoe pak ik dat aan? Leerdoelen stellen, reflecteren, evalueren en feedback in de dagelijkse praktijk.
  • Aan bod komt ook ‘Continuous Provision’ (Alistair Brice-Clegg, 2015): het is belangrijk dat kinderen genoeg vrijheid krijgen om onafhankelijk keuzes te kunnen maken. Zo worden het actieve leerlingen die leren hun leerproces in eigen hand te nemen.

9. Woensdag 7 september 2022 (locatie Surhuisterveen)  – Een Professionele Leergemeenschap op je school

• • Leading from the middle: Hoe kom je als team in je school tot gezamenlijk gedragen keuzes en doelen? Hoe geef je sturing aan zelfsturing van een PLG en het gehele team?
  • Leiderschap: Bijdrage van principal Gill Eaton over de persoonlijkheid van de leider, risico’s durven nemen, naar ieders expertise kijken, kleine stappen nemen, eigenaarschap bevorderen en respecteren, het collectieve gevoel, blijven reflecteren en aanpassen, zorgen dat iedereen aan boord komt en blijft, constant in gesprek blijven en gewoon DOEN.
  • En, we zijn al 9 maanden samen op weg. Het handboek krijgt langzamerhand vorm. We maken een hele dag vrij om uit te wisselen welke stappen je met je collega’s al hebt gezet. We kijken naar de successen, maar ook naar de vragen, de hobbels en valkuilen. Het handboek gaat er op jouw school aan bijdragen dat iedereen dezelfde taal spreekt en dat het een duidelijke basis is voor het formatief handelen van je collega’s.

10. Woensdag 28 september 2022 (Rivers) – Presentatie, evaluatie en borging

• • In deze laatste bijeenkomst blikken we terug op een leerproces van een jaar en presenteer je je aanpak, je strategieën en leeropbrengst aan elkaar.
  • Ook vragen we ons af: “Wat maakte nu dat jij ervoor ‘ging’ in dit traject? Waar deed je een extra inspanning omdat je nog niet tevreden was? Welke keuzes hadden effect op je leerproces?
  • Borging: Hoe zorg jij er met je collega’s voor dat de gemaakte afspraken in de praktijk geborgd worden en de ingezette ontwikkeling zichtbaar blijft op jouw school?

Omvang

De opleiding kent een omvang van 80 contacturen; daarnaast werk je op school met je collega’s aan het handboek en jullie eigen formatieve traject.

Kosten

De kosten van deze 1-jarige opleiding bedragen € 2.890, –

Opgeven

Je kunt je opgeven voor deze opleiding door het invullen en versturen van onderstaand formulier. Na bevestiging is inschrijving definitief en ontvang je een factuur. Bij verhindering is het altijd mogelijk door een collega vervangen te worden.